Interview met vn expert Alfred De Zayas
Als laatste expert van de Verenigde Naties die Venezuela bezocht klaagt de Amerikaanse Alfred de Zayas de poging tot omverwerping van Nicolás Maduro aan en pleit hij voor een VN-bemiddeling.
De poging tot machtsgreep vanwege de Venezolaanse parlementsvoorzitter en zijn bondgenoten op het continent heeft de spanningen in het Latijns-Amerikaanse land aangewakkerd. Voor veel waarnemers doet de miskenning van president Nicolás Maduro zowel door de oppositie als door de meeste naburige landen de facto de deur dicht voor een nationale dialoog om uit de crisis te raken. Een eindeloze polarisering die het land in een burgeroorlog kan meesleuren, zo vreest de VS-jurist Alfred de Zayas, de laatste VN- expert van die Venezuela in 2017 bezocht. (Interview vertaald vanop LeCourrier.ch)
De professor recht die al lang in dienst is bij de VN heeft geen goed oog voor het manoeuver van de zelf-uitgeroepen president Juan Guaidó, en hij is nog strenger voor zijn eigen land. Een interview:
Hoe reageerde u toen Juan Guaidó zichzelf uitriep tot president en werd erkend door tal van landen, waaronder de Verenigde Staten?
Alfred de Zayas: We maken hier een schending mee van het internationaal recht en het democratisch beginsel. Het is ongelooflijk dat de Verenigde Staten het recht opeisen om de Venezolaanse bevolking te vertellen wie hun president moet zijn. Er is niets minder democratisch dan een staatsgreep of het boycotten van verkiezingen. Waarom heeft de oppositie dat gedaan? Omdat ze wist dat ze onderling te verdeeld was om die te winnen.
De oppositie had in 2015 nochtans de wetgevende verkiezingen gewonnen maar het parlement werd opgeheven. Is er dan geen echt bevoegdheidsconflict tussen het parlement met zijn voorzitter Juan Guaidó en het staatshoofd, Nicolás Maduro?
In elke rechtsstaat is er de scheiding van machten. Het parlement is “opgeheven” omdat het zijn bevoegdheden te buiten ging en niet gehoorzaamd heeft aan het Hooggerechtshof. Het parlement had als wetgevende macht aanvaard dat drie (op de 167) volksvertegenwoordigers de eed aflegden waarvan de verkiezing wegens fraude ongeldig verklaard was. Als de meerderheid in het parlement die eedafleggingen ongedaan had gemaakt, dan was er geen opheffing geweest. Maar van bij het begin was de uitgesproken doelstelling het ten val brengen van de president. De parlementsleden hadden zichzelf zes maanden gegeven om dat doel te bereiken. En aangezien de grondwet hen die bevoegdheid niet verleent hebben ze ingezet op straatprotest en het aanklagen van de zogenaamde “dictatuur”.
Die strategie werd samen met de Verenigde Staten uitgewerkt. Dat is overduidelijk gebleken toen na twee jaar gesprekken oppositieleider Julio Borges plots geweigerd heeft de verzoeningsovereenkomst te ondertekenen die onder aansturing van de Spaanse ex-premier José Luis Rodríguez Zapatero bereikt was. De sancties vanwege de Verenigde Staten – die in strijd zijn met het internationaal recht – gaan dezelfde richting uit: het uitlokken van de confrontatie.
De inmenging van de Verenigde Staten in de politiek van Venezuela doet mij denken aan de campagne van 2002-2003 tegen Irak. Maandenlang fake nieuws over massale vernietigingswapens hadden de openbare opinie klaargestoomd voor een regimewijziging in Irak. Het was een “revolutie” tegen het internationaal recht, met steun van drieënveertig landen van de coalitie. De Amerikanen zien zichzelf als missionarissen van de democratie. En iedere keer zijn ze hoogst verbaasd dat ze niet als helden ontvangen worden …
Is Venezuela een democratie?
Alfred de Zayas: Sedert de verkiezing van Hugo Chávez zijn er 25 democratische landelijke verkiezingen geweest, open en eerlijk. Het Venezolaanse kiesstelsel is een pak hoogstaander dan dat van de meeste landen. Jimmy Carter, wiens stichting bij een aantal van die verkiezingen als waarnemer optrad, heeft dat erkend, en heeft het risico van fraude laag ingeschat.
Toch is Maduro’s herverkiezing erg omstreden.
Ten onrechte. Het systeem is nog altijd datgene wat Jimmy Carter als “het beste ter wereld” bestempelde. Maar de oppositie heeft het geboycot.
De oppositie wijst op het ontbreken van buitenlandse waarnemers.
Dat is een leugen. Er waren waarnemers. Ikzelf ben ook uitgenodigd, maar ik ben er niet op ingegaan omdat ik niet voor rekening van afzonderlijke regeringen werk maar alleen gemandateerd door de Verenigde Naties. Anderen zijn wel gegaan, zoals de waarnemers van de CEELA [Raad van Kiesexperten van Latijns-Amerika], die bestaat uit ex-magistraten van kiesrechtbanken. Het is Europa dat niet is ingegaan op de uitnodiging om te komen waarnemen. Ondanks de oproep tot boycot vanwege een deel van de oppositie heeft Nicolas Maduro met 67,84% van de stemmen gewonnen. 46,1% van de bevolking is gaan stemmen. Hij heeft méér stemmen gehaald dan de Franse president Macron die zich uitspreekt over Venezuela en de “onwettige verkiezing”.
Wat met de repressie tegen opponenten, die door ngo’s aangeklaagd wordt?
De gearresteerde oppositieleiders zijn vooral diegenen die tot geweld opgeroepen hebben of erbij betrokken waren. Ik ken die toestand. Ikzelf ben bij de regering tussengekomen om bepaalde gevangenen vrij te laten. Hetgeen dan ook gebeurd is. Ik moet hierbij vermelden dat mijn mandaat niet de willekeurige aanhoudingen betrof maar de gevallen die de “democratische en billijke internationale rechtsorde” betroffen.
In Venezuela wordt vrije meningsuiting breed nageleefd. Lees er de kranten maar eens op na. “El Nacional” en “El Universal” staan zeer kritisch tegenover de regering. Het land telt bovendien 336 TV- en radiozenders, waarvan 198 private en 44 van de gemeenschap. Het mag duidelijk zijn dat de regering die meer ideologen dan technocraten telt, enorme fouten begaan heeft, maar ik kan u verzekeren dat de media heel veel ruimte gehad hebben om die fouten dag in dag uit uit te vergroten.
Hoe kan er uit deze crisis geraakt worden?
Alfred de Zayas: Er moet onderhandeld worden. Er is geen andere uitweg. In Venezuela zijn er zo’n 6 à 7 miljoen trouwe “chavisten”. Je kan de regering wel omverwerpen maar je kan ze niet doen verdwijnen. Ze zullen niet zonder strijd in hun schulp kruipen. Een staatsgreep houdt het risico van een burgeroorlog in.
Kunnen de VN nog een bemiddelaarsrol spelen?
Het gedrag van Zeid Ra’ad Al-Hoessein [gewezen hoog commissaris voor mensenrechten] is problematisch geweest. Hij heeft zonder enig mandaat rapporten geschreven. Zijn werk is niet met de nodige beroepsernst gebeurd. Zo heeft hij “nagelaten” om te verwijzen naar de – nochtans gedocumenteerde – gewelddaden vanwege de betogers.
Nu is het Michelle Bachelet [voormalig president van Chili] die vanwege de Raad voor Mensenrechten formeel de opdracht heeft gekregen om op Venezuela te werken. En de algemeen secretaris Antonio Gutierres heeft tot een dialoog opgeroepen om een ramp te vermijden. Ikzelf heb mevrouw Bachelet gevraagd die oproep tot bemiddeling te steunen.
Actueel: De VN roepen op tot een dialoog tussen beide fronten
Vierentwintig uur nadat Juan Guaidó zichzelf uitriep tot “interim-president” van Venezuela en erkend werd door onder andere de Verenigde Staten, heeft staatshoofd Nicolás Maduro de ondubbelzinnige steun gekregen van zijn internationale bondgenoten alsook van het leger en het Hooggerechtshof. De secretaris-generaal van de VN, Antonio Gutierres, heeft van zijn kant opgeroepen tot een dialoog om uit de crisis te raken.
De minister van Defensie, generaal Vladimir Padrino, heeft in een persconferentie de “staatsgreep” veroordeeld die door de jeugdige parlementsvoorzitter gepleegd is. Voor de camera’s hebben een aantal generaals uitgeroepen: “Altijd loyaal, Verraders nooit!”. Maandag was een kortstondige poging tot opstand vanwege een groep militairen snel onderdrukt.
Nicolás Maduro heeft ook steun gekregen van zijn Russische en Chinese bondgenoten, die de “buitenlandse inmenging” afkeurden die Venezuela “naar willekeur en bloedbad” drijft. Vladimir Poetin heeft in een telefoongesprek zijn “steun” aan Maduro uitgesproken. Ook Cuba, Mexico, Bolivië en Uruguay hebben hun steun aan de in mei 2018 verkozen president opnieuw bevestigd.
Binnen de EU hebben Londen en Parijs hun steun betuigd aan de machtsgreep die Juan Guaidó op touw gezet heeft, terwijl Madrid vager bleef en enkel tot “vrije verkiezingen” opriep.
Volgens persagentschap AFP beschouwen een vijftigtal landen – voornamelijk uit Amerika – het tweede mandaat van Nicolás Maduro, die op 10 januari ingehuldigd werd, als onwettig, omdat volgens hen de verkiezingen van mei 2018, die door een deel van de oppositie geboycot werden en waarin hij herverkozen raakte, niet transparant waren.
De verscherping van de politieke crisis vindt plaats terwijl het land belangrijke economische moeilijkheden meemaakt die hoofdzakelijk te wijten zijn aan de hyper-inflatie, de vrije val van de inkomsten uit olie en de economische sancties vanwege o.a. de Verenigde Staten. Dinsdag en woensdag zijn bij onlusten zo’n 13 à 16 slachtoffers gevallen, volgens mensenrechtenorganisaties.
Vertaling van artikel «Un coup contre le droit international» verschenen op Le Courrier.ch.
Vertaald door: Yvan Grosjean