STATEMENT : Er is een staatsgreep aan de gang in Bolivië

Op 10 november 2019 wordt Evo Morales gedwongen ontslag te nemen. Hij benoemt de situatie als een “civiel-militaire staatsgreep”, opgezet door de oppositie en ondersteund door gewelddadige groeperingen.

Na de presidentsverkiezingen in oktober 2019 en de door de oppositie betwiste resultaten, heeft Evo Morales herhaaldelijk opgeroepen tot nieuwe verkiezingen om uit de crisis te komen. Aan deze oproep werd geen gehoor gegeven en in het licht van de mishandelingen en het geweld van de oppositie en de gewelddadige groeperingen werden Evo Morales en enkele leden van de MAS – de beweging van president Morales – gedwongen af te treden.

De huidige staatsgreep werd mogelijk gemaakt door het uittreden van de nationale politie en defensie uit hun institutionele rol. Daarnaast zijn er het ongekende geweld en de maffiamethodieken die worden gebruikt door gewelddadige groeperingen die banden hebben met de oppositie: zo’n twintig hoge ambtenaren van de regering van Evo Morales hebben ontslag genomen nadat hun huizen in brand werden gestoken, hun familieleden zijn ontvoerd en een aantal van hen is naar openbaar terrein gebracht om gelyncht te worden.

Er werden ook ernstige schendingen van de vrijheid van meningsuiting vastgesteld, met name tegen de publieke media, waarvan de kantoren zijn geplunderd of waarvan de uitzendingen werden onderbroken.

Om een einde te maken aan het geweld tegen de meest kwetsbare lagen uit de Boliviaanse bevolking, kondigde president Evo Morales op 10 november 2019 zijn ontslag aan als president van Bolivië. “Wij nemen ontslag zodat onze broeders en zusters niet langer het slachtoffer hiervan hoeven te zijn (…) arme en vernederde gezinnen, wij willen niet dat er conflicten ontstaan. We besloten om onze overwinning op te geven zodat er verkiezingen zouden komen, alles voor Bolivia, alles voor het land,” zei Morales in een video die nationaal werd uitgezonden.

De manier waarop de oppositie bezig is de Boliviaanse staat onder controle te krijgen is ondemocratisch en ongrondwettelijk. We worden geconfronteerd met een reeks gedwongen ontslagen van senatoren en afgevaardigden van de MAS (die volgens de verkiezingsuitslag bijna 2/3 van de Kamer van Afgevaardigden uitmaken). Deze situatie wijst op ernstige democratische onregelmatigheden en een instrumentalisering van de grondwet met het oog op een staatsgreep.

Als beweging voor vrede en internationale solidariteit veroordeelt Intal Globalize Solidarity deze staatsgreep in Bolivia en roept (1) België en de Europese Unie op om deze staatsgreep ook te veroordelen. (2)  Intal vraagt om een stop van het geweld en om de opstart van een nationale dialoog. (3) We roepen op tot eerbiediging van de democratische waarden in Bolivia en tot bescherming van de vrede en de soevereiniteit van Bolivia.

Er is een staatsgreep aan de gang in Bolivia: onze analyse

Artikel van Paula Polanco en Eladio Mendez

Bolivia ondergaat momenteel een staatsgreep. President Morales, wiens herverkiezing door de oppositie wordt betwist, had nieuwe verkiezingen voorgesteld om uit deze crisis te komen.

Aan deze oproep werd echter geen gehoor gegeven en Evo Morales werd op 10 november 2019 gedwongen om ontslag te nemen, wat hij benoemt als een “civiel-militaire staatsgreep” door de oppositie, met de hulp van gewelddadige groeperingen.

De huidige staatsgreep werd mogelijk gemaakt door het uittreden van de nationale politie en defensie uit hun institutionele rol. Zo gaven de strijdkrachten (FF.AA.) in een verklaring aan dat zij van mening waren dat voor het herstel van de stabiliteit in het land een verandering van voorzitterschap noodzakelijk was. “Wij stellen voor dat de president ontslag neemt van zijn mandaat om de stabiliteit in Bolivia te pacificeren en te handhaven”, zegt William Kaiman, opperbevelhebber.

Zo’n twintig hoge ambtenaren van de regering van Evo Morales hebben sindsdien ontslag genomen nadat hun huizen in brand waren gestoken, hun familieleden werden ontvoerd en sommigen naar openbaar terrein zijn gebracht om gelyncht te worden.

Er zijn ook ernstige schendingen van de vrijheid van meningsuiting gemeld, onder meer tegen de openbare omroep 7, de universitaire televisiezender en het radionetwerk Patria Nueva. Deze laatste werd bestormd door oppositiegroepen en hun programmering werd onderbroken. De publicatie van kranten – zoals de krant Página 7, waarvan de kantoren zijn aangevallen – is ook verboden.

Om een einde te maken aan het geweld dat het land heeft geteisterd tegen de meest kwetsbare delen van de Boliviaanse bevolking, kondigt president Evo Morales op 10 november 2019 zijn ontslag aan uit het Boliviaanse presidentschap: “Wij nemen ontslag zodat onze broeders en zusters niet langer het slachtoffer worden (…) arme en vernederde gezinnen. Wij willen niet dat er conflicten ontstaan. We besloten om onze overwinning op te geven zodat er verkiezingen zouden komen. Alles voor Bolivia, alles voor het land,” zei Morales in een video die in Bolivië werd uitgezonden.

Ondanks het ontslag van Evo Morales als een daad van pacificatie en de oproep tot een Nationale Dialoogtafel, blijven de eisen en gewelddaden van de oppositie en gewelddadige groeperingen chaos veroorzaken in verschillende steden in het land.

Een echte heksenjacht is aan de gang voor aanhangers, activisten en vertegenwoordigers van de MAS, de beweging van de aftredende president Evo Morales.

De algemeen commandant van de politie, Vladimir Yuri Calderón, heeft zich aangesloten bij de antidemocratische acties van een aantal rechters en kondigt de arrestatie aan van de voorzitter van het kiestribunaal, Maria Choque, en haar vice-president, alvorens zijn ontslag in te dienen.

Op grondwettelijk vlak bepaalt artikel 169: “In geval van blijvende onbekwaamheid of afwezigheid van het bevoegde gezag wordt de president van de staat in zijn functie vervangen door de vice-president en, bij diens afwezigheid, door de voorzitter van de senaat en, bij diens afwezigheid, door de voorzitter van de kamer van volksvertegenwoordigers. In het laatste geval worden nieuwe verkiezingen uitgeschreven binnen een maximumtermijn van negentig dagen.”.

De staatsgreep veroorzaakte echter een machtsvacuüm: Evo Morales en Álvaro García Linera, vice-president van de staat Bolivia, namen ontslag om het land te pacificeren. De voorzitter van de Senaat, Adriana Salvatierra, en de voorzitter van de Kamer van Afgevaardigden, Victor Borda, hebben beiden ontslag genomen omdat familieleden worden vastgehouden door gewelddadige oppositiegroepen die de staatsgreep hebben gepleegd.

Geconfronteerd met dit constitutionele vacuüm heeft Camacho, voorzitter van het burgercomité van Santa Cruz en zichtbaar leider van de staatsgreep, er herhaaldelijk voor gepleit om de verantwoordelijkheid van de staat over te laten aan een “Overgangsraad”, bestaande uit “opmerkelijke burgers”, een optie die niet in de Boliviaanse grondwet is voorzien.

Intussen heeft oppositielid Jeanine Áñez, tweede vicevoorzitter van de Kamer van Afgevaardigden, zich bereid verklaard het staatsvoorzitterschap over te nemen, nog vóór het ontslag van respectievelijk de voorzitter van de Senaat en de voorzitter van de Kamer van Afgevaardigden, Salvatierra en Borda, en die van de eerste vicevoorzitter van de Senaat, Rubén Medinaceli Ortiz, die onder druk de Kamer van Afgevaardigden gedwongen werd de Kamer te verlaten.

De manier waarop de oppositie bezig is de Boliviaanse staat onder controle te krijgen is ondemocratisch en ongrondwettelijk. We worden geconfronteerd met een reeks gedwongen ontslagen van senatoren en afgevaardigden van de MAS (die volgens de verkiezingsuitslag bijna 2/3 van de Kamer van Afgevaardigden uitmaken). Deze situatie vertoont ernstige democratische onregelmatigheden, een instrumentalisering van de grondwet en is de eigenlijke definitie van een staatsgreep.

Als beweging voor vrede en internationale solidariteit veroordeelt Intal Globalize Solidarity deze staatsgreep in Bolivia en roept (1) België en de Europese Unie op om deze staatsgreep ook te veroordelen. (2) het geweld een halt toeroepen en een nationale dialoog op gang brengen. (3) Wij roepen op tot eerbiediging van de democratische waarden in Bolivia, tot vredeshandhaving en tot beëindiging van het geweld.