Artikel door Nicolas Pierre, intal vredesactivist.
Al maanden zien we hoe de oorlog in Oekraïne zich ontwikkelt tot een langdurig conflict met verwoestende gevolgen op alle fronten. Hoe we het ook bekijken, de gevaren nemen toe, en de roep om een staakt-het-vuren en onderhandelingen wordt steeds luider.
Welke kant het militaire voordeel lijkt te hebben verandert van maand tot maand, en onzekerheid overheerst de voorspellingen. Ambities en doelstellingen zijn ook onduidelijk. Ze worden opzettelijk vaag gehouden, zowel aan de Russische kant (welk gebied controleren, annexeren of een pro-Russische regering instellen…) als aan de kant van Oekraïne en het Westen (de Krim al dan niet bij Oekraïne voegen, welke status Oekraïne daarna moet krijgen…).
Wanneer van de Europeanen een “inspanning” wordt gevraagd om “Oekraïne te steunen”, wordt het doel nooit gespecificeerd, het wordt overgelaten aan vage formules die ieder naar eigen smaak kan interpreteren. De belangen van de Europese burgers verschillen echter niet van die van de rest van de wereld: de oorlog stoppen.
Maar het enige wat we kunnen zien is de escalatie. De aanvallen worden uitgevoerd op plaatsen en op doelen die het conflict nog gevaarlijker maken, en de retoriek van “het vernietigen van de vijand” overheerst zonder dat er naar rede geluisterd wordt.
Vooral voor de Oekraïners zijn de gevolgen natuurlijk catastrofaal. Niet alleen wat betreft de menselijke kosten van de oorlog, maar ook voor de staat van de democratie in Oekraïne, waar de oorlogssituatie de mogelijkheid geeft om sommige democratische rechten op te schorten. De infrastructuur en de hele economie zal geleidelijk aan worden vernietigd. Rusland is nog relatief onaangetast door de sancties, maar de militarisering van de samenleving, de nationalistische verheerlijking en het verlies van Russische levens zijn geen reden tot vreugde.
Voor de rest van de wereld zijn de gevolgen economisch, maar ze zullen uiteindelijk worden betaald in mensenlevens en levensomstandigheden. In Europa bedreigen de inflatie en de waanzinnige stijging van de energieprijzen de hele bevolking, de industrie en de economische structuur. Naast deze gevolgen worden de landen van het Globale Zuiden geconfronteerd met een voedselcrisis die nog wordt verergerd door de oorlog in Oekraïne.
Ten slotte is het meest ongrijpbare maar angstaanjagende gevaar, dat van een kernoorlog, nog nooit zo dichtbij geweest. Met eerst Russische en vervolgens wederzijdse dreigementen om kernwapens te gebruiken, a fortiori op Europees grondgebied, verandert de dimensie van het conflict volledig. Niets in de wereld is belangrijker dan het vermijden van deze situatie, die alles zou vernietigen. Daarnaast brengt deze oorlog ons aanzienlijk verder terug in de strijd tegen klimaatverandering en leidt hij onze middelen en aandacht af van deze centrale uitdaging voor de mensheid.
De mensheid heeft eerder spanningen gekend die onoverkomelijk leken. De geschiedenis van internationale betrekkingen en gewapende conflicten leert ons echter dat een diplomatieke uitweg mogelijk is. Vrede wordt duidelijk niet gesloten tussen vrienden, maar tussen vijanden. Het is niet gemakkelijk, het is niet perfect voor ons uitgestippeld, maar het is onmisbaar.
In verschillende maar even ernstige situaties hebben de USSR en de Verenigde Staten, evenals tientallen staten in de hedendaagse geschiedenis, onderhandeld over staakt-het-vuren en overeenkomsten, ondanks de haat en het wantrouwen dat zij jegens elkaar koesterden, ondanks de gepleegde misdaden en onrechtvaardigheden. Dit gebeurde omdat de interne druk van al deze staten hen één ding liet zien: je kunt geen vrede opbouwen met oorlog, en niets is erger dan oorlog.
Een aantal zaken is al bereikt via diplomatie. Laten we niet vergeten dat dankzij onderhandelingen een akkoord is bereikt (onder toezicht van de Verenigde Naties en Turkije) over de tarwekwestie, maar ook over de uitwisseling van gevangenen of de situatie van de kerncentrale van Zaporizja.
Deskundigen, ook uit het Westen, internationale organisaties zoals de Verenigde Naties, en een groeiend aantal landen in de wereld proberen druk uit te oefenen om de onderhandelingen te hervatten. Vanaf het begin van de oorlog hebben enkele grote landen aan dit standpunt vastgehouden, en tientallen staatshoofden hebben dit tijdens de laatste Algemene Vergadering van de VN luid en duidelijk gezegd. Dit was ook het standpunt van de Italiaanse regering, die enkele maanden geleden een bemiddelingsovereenkomst heeft voorgesteld.
De Europese Unie daarentegen, met name de Commissie via mevrouw von der Leyen, is hier fel tegen. Het Verenigd Koninkrijk heeft ook gelobbyd tegen een overeenkomst enkele maanden geleden, tijdens de onderhandelingen die via Turkije plaatsvonden tussen de Russen en de Oekraïners. De Verenigde Staten, de enige echte besluitvormer in het westerse kamp, houden vast aan een maximalistische en bekrompen houding, hoewel er intern stemmen opgaan.
Zonder van koers te veranderen naargelang het militaire voordeel van deze of gene partij, heeft Intal, net als de hele Belgische en mondiale vredesbeweging, altijd een duidelijk standpunt ingenomen: een veroordeling van de invasie en een oproep tot een staakt-het-vuren en onmiddellijke onderhandelingen.
Gezien de verliezen en verwoestingen op het terrein, de gevolgen voor de koopkracht en de energieprijzen in Europa en de wereld, de voedselcrisis waarmee de landen in het Zuiden binnenkort geconfronteerd zullen worden, de klimaatuitdaging en het grote risico van een nucleair conflict, is er maar één redelijk en realistisch standpunt: onderhandelen over vrede.
De vakbonds-, burger- en klimaatbewegingen moeten zich rond deze eis verenigen. Zonder de details uit te werken, of de ene concessie of de andere garantie te eisen, maar om Europa aan te zetten tot onderhandelingen die een stopzetting van de gevechten en veiligheidsgaranties mogelijk maken.
_______________________________________________________________________________________________________________________
Op 23 oktober neemt intal deel aan de Klimaatmars. Wilt u zich mobiliseren voor vrede en klimaatrechtvaardigheid? Doe mee met intal aan de Klimaatmars op 23/10, verzamelen om 13u aan het Noordstation in Brussel onder de intal-vlag!