“Walang ligaya kung hindi malaya” (geen geluk zonder vrijheid)
Dit was één van de boodschappen die te lezen was op de bordjes van duizenden Filipino’s die online en op straat demonstreerden in verschillende steden tijdens de 122ste onafhankelijkheidsviering van de Filipijnen op 12 juni (1).
Studenten, arbeiders, activisten, volksorganisaties, parlementsleden van de oppositie en bezorgde burgers van verschillende achtergronden en pluimage, roepen op tot het verhinderen van het gevaarlijke en problematische anti-terreurwetsvoorstel, en tot een meer verantwoord antwoord van de regering op de COVID-19-pandemie. In België organiseerde Intal Filipijnen een online lawaaispervuur campagne in solidariteit met de Filipino’s en hun oproep tot “#JunkTerrorBill”.
“Terrorisme is #1 op ons lijst…”
…eigenlijk is de #1 bedreiging voor het land… niet de waardeloze terroristen, maar deze doelwitten van grote waarde, de communisten.” Dit zei president Rodrigo Duterte tijdens een opgenomen conferentie in juni, die meteen werd tegengesproken door zijn woordvoerder, die aandrong dat COVID-19 de grootste bedreiging en de prioriteit was van de Filipijnse regering. (2)
De anti-terrorismewet van 2020 is de laatste zet van de Filipijnse regering om “terrorisme te voorkomen, te verbieden en te bestraffen”(3). Het is bedoeld om de ‘Human Security Act van 2007’ te vervangen, die “tanden mist” volgens overheidsfunctionarissen(4).
Wegens de vage omschrijving voor ‘terrorist’ zijn er meer en meer bezorgdheden bij mensenrechtenadvocaten en -groepen dat de “terreurwet” gebruikt zal worden om andersdenkenden, activisten en volksorganisaties in de Filipijnen te onderdrukken (5). Volgens de nieuwe wet kunnen vermoedelijke terroristen 60 tot 90 dagen onder toezicht gehouden worden en tot 24 dagen vastgehouden worden zonder bevelschrift, of een gevangenisstraf krijgen van 12 jaar tot levenslang (6).
“Red-tagging”- of de etikettering van individuen of organisaties, waaronder critici van de overheid, als “communisten” of “terroristen” – gebeurt dagelijks in de Filipijnen en wordt intenser sinds Duterte aan de macht kwam in 2016. Karapatan, een mensenrechtenorganisatie, rapporteert dat meer dan 3000 verdedigers van mensenrechten gearresteerd zijn met valse beschuldigingen, en ook minstens 167 vermoord werden onder zijn bewind, en velen hadden te lijden onder politietoezicht en intimidatie (7). Mensenrechtenadvocaten vrezen dat de terreurwet “de uitvoerende macht, de politie en de militairen vrij spel zou geven in het oordelen wat een daad van terreur is, en wie de terrorist is”. (8)
Terwijl Covid-19 de armen en risicogroepen teisterde, heeft het parlement dit wetsvoorstel goedgekeurd op 3 juni (9). Daarop is enkel nog Duterte’s handtekening nodig om het tot wet te maken. Ondanks lokale en internationale druk van tal van organisaties en het volk, van online petities tot protestacties doorheen het land, tekende Duterte de ‘terreurwet’ op 3 juli (10). Het wordt van kracht op 18 juli.
“Ano ang aming kasalanan?” (Wat hebben we verkeerd gedaan?)
Dit is de titel van een lied van de Filipijnse protestband ‘The Axel Pinpin Propaganda Machine’ in samenwerking met regisseur JL Burgos, bedoeld als antwoord op de gezondheidscrisis. De harde realiteit van onderdrukking, sociale ongelijkheid, en de incompetentie van de overheid wordt nog meer zichtbaar door deze crisis. (11)
Volgens een recent rapport van de mensenrechtencommissie van de Verenigde Naties heeft de het repressief beleid van Duterte’s regering tegenover bedreigingen van de nationale veiligheid en zijn oorlog tegen drugs ernstige mensenrechtenschendingen en straffeloosheid in de Filipijnen teweeggebracht. Dit omvat moorden en onwettige aanhoudingen, bedreigingen tegen de vrije meningsuiting, ‘red-tagging’ en het criminaliseren van andersdenkenden. Dit kan allemaal nog kan verergeren door de toepassing van de terreurwet. (12)
Het rapport zegt: “Mensenrechtenbelangenbehartiging is vaak gelijkgesteld aan opstandig gedrag, en de focus wordt verschoven naar het in diskrediet brengen van de boodschappers, In plaats van de inhoud van de boodschap. Dit heeft de ruimte voor debat, onenigheid en protest tegen staatsinstellingen en beleid vertroebeld”
Tijdens de avond voor de geplande protesten op de onafhankelijkheidsdag van 12 juni kondigde het Filipijnse ministerie van justitie aan dat manifestaties tijdelijk verboden zouden zijn wegens gezondheidsoverwegingen (13). Maar dit heeft de manifestanten niet tegengehouden. In de plaats hadden ze een ‘grand mañanita’ – een ‘feest’, georganiseerd, met respect voor alle regels van social distancing en andere maatregelen, en met muziek, feesthoedjes, ballonnen en taart.
De mañanita verwees naar het verjaardagsfeest van de politiecommissaris van Metro Manila in mei, dat duidelijk niet conform was met de quarantainemaatregelen. De commissaris werd niet berispt. Dit terwijl politie en militairen anders gewelddadig en agressief optreden (14). Gewone burgers, in het bijzonder de armen en kwetsbaren, worden beboet, gearresteerd, of zelf vermoord voor een overtreding.(15)
De terreurwet, eens van kracht, zou gewone burgers kunnen viseren wanneer ze gewoon voor hun rechten opkomen, en het zou de onderdrukking van boeren, inheemse volkeren en leerkrachten kunnen vergroten (16). De toenemende cultuur van straffeloosheid in de Filipijnen is duidelijk te zien door het gebruik van het virus als excuusom aanvallen goed te praten in de voorbije maanden. Tegelijkertijd moeten miljoenen Filipino’s voor zichzelf zorgen tijdens een pandemie met grote impact op hun inkomsten en zekerheid. Het aantal positieve gevallen nadert de voorspelling van 60 000 tegen eind juli (17).
Op 30 mei werd Carlito Badion, een leider van een beweging van stadsarmen, die ‘red tagged’ was, vermoord in Leyte (18). Op 2 juni werden zes jeepneychauffeurs door politie gearresteerd terwijl ze een vreedzame actie hielden voor het hernemen van jeepneyritten in Manila. De chauffeurs hadden maandenlang geen inkomen wegens de opgelegde quarantaine in maart, en er was ook geen steun van de overheid (19).
Op 5 juni achtervolgde en arresteerde de politie zeven studentenactivisten en één omstaander tijdens een protestactie tegen de terreurwet binnen de universiteitscampus in Cebu (20).
Op 13 juni werd Elena Tijamo, een geviseerde boerenleidster, gewelddadig ontvoerd uit haar woonst te Cebu, waarschijnlijk door militairen. (21) Tot nu toe wordt ze vermist.
Op 22 juni werden vier boeren verdacht van lid te zijn van de communistisch partij, vermoord tijdens een militaire operatie in Laguna (22). De vrouw en kinderen van één van de boeren werden ook verwond tijdens het voorval.
Op 26 juni werden twintig vreedzame Pride-betogers gewelddadig gearresteerd ondanks het respect voor alle covid-19-maatregelen (23). Op dezelfde dag werden zeven mannen van een inheemse gemeenschap gearresteerd door militairen tijdens razzia’s in Misamis Oriental. Ze werden beschuldigd met illegaal wapenbezit (24). De Lumads (inheemse volkeren in het zuiden) hebben te lijden onder militarisering, landroof, gedwongen verplaatsing. De president en dreiging met bombardering van de scholen. Hij beschuldigde de scholen van het trainen van kinderen tot communistische rebellen (25).
Op 30 juni werden betogers en journalisten lastiggevallen en bedreigd door de politie in Laguna (26). En ook in Laguna op 4 juli werd een geweldloze betoging tegen de terreurwet uiteengedreven en werden er elf activisten gearresteerd.(27)
Op 10 werd de hernieuwing van de licentie van ABS-CBN afgekeurd. Het grootste medianetwerk van de Filipijnen kreeg daarvoor al bevel om op 5 mei te sluiten, met meer dan 11000 ontslagen tot gevolg. Dit is voor velen een gevaarlijk precedent voor de persvrijheid (28). Het doet denken aan de aanvallen van ex-dictator Ferdinand Marcos tegen de media in de jaren 1970. De tientallen televisie- en radiozenders van ABS-CBN zijn een belangrijk bron van informatie en vertier voor vele Filipino’s, vooral in landelijke gebieden. De president beweert neutraal te zijn in deze beslissingen, maar zijn vele dreigementen om het netwerk te sluiten spreken dat tegen (29).
“Tuloy and laban!” (De strijd gaat door!)
Vele Filipino’s stellen vragen over de nieuwe terreurwet en zijn kritisch ten opzichte van de prioriteiten van de overheid en de timing van deze wet te midden in een gezondheidscrisis. Sommigen noemen het zelfs “de dood van de democratie”(30). “Met de anti-terrorismewet zou de Filipijnen in een situatie belanden die erger is dan tijdens de krijgswet”, zegt gepensioneerde rechter van het hooggerechtshof Antonio Carpio (31).
Net nadat Duterte de controversiële wet ondertekende op 3 juli, beloofde onder andere de ‘National Union of Peoples’ Lawyers’ (NUPL) om de wet te blijven bestrijden, en het maande burgers aan om verder hun stem te verheffen en om te vechten voor hun rechten (32). “We zullen later terugkijken op deze beruchte dag en we zullen zeggen dat de terroristische macht van de overheid uiteindelijk altijd zal buigen wanneer mensen hard genoeg terugduwen”, zegt advocaat en voorzitter van NUPL Edre Olalia.
Meerdere parlementsleden, advocaten, burgerbewegingen en vakbonden hebben petities ingediend aan het hoge gerechtshof. Ze onderstrepen dat de terreurwet de Filipijnse grondwet schendt, en kan “schadelijk zijn voor de strijd van arbeiders voor hun rechten en eisen” (33).
Intal is solidair met de Filipijnse burgers en veroordeelt streng de terreurwet. Het is een schaamteloze poging om de massa het zwijgen te leggen, in een periode waar een dringend antwoord op Covid-19 de prioriteit zou moeten zijn. We treden onze partners in de Filipijnen bij in hun eis voor meer testen, openbaar vervoer, en betere korte- en lange termijn hulp voor arbeiders en hun gezinnen. We roepen op tot gerechtigheid voor de slachtoffers van het erger wordende overheidsterreur, en we zijn solidair met de verdedigers van de mensenrechten in hun strijd tegen tirannie. De strijd gaat door!
Artikel door Laura Baeyens
Vertaald door Johan Demyttenaere