“The Earth is a fine place and worth fighting for”, schreef Ernest Hemingway. Alleen interpreteren sommige regeringsleiders dit in het licht van de klimaatverandering wel héél letterlijk. In plaats van te investeren in een rechtvaardige klimaattransitie geven overheden steeds meer geld uit aan een nodeloze wapenwedloop in de context van de Nieuwe Koude Oorlog. Een dodelijke strategie met nefaste gevolgen voor het klimaat en het leven op onze planeet. We hebben een actief vredesbeleid en internationale samenwerking nodig, geen nieuwe oorlogen!
Wereldwijd nemen de militaire uitgaven al enkele jaren toe. In 2020 stegen ze tot een recordhoogte van 2000 miljard dollar. Een fractie van dat geld zou een enorm verschil maken in de strijd tegen armoede, de klimaatcrisis of de pandemie. En toch verkiezen onze politieke leiders om te investeren in nieuwe gevechtsvliegtuigen, militaire drones en ander wapentuig.
Grootmachten pompen bijvoorbeeld steeds meer geld in kernwapens. In 2020 gaven de negen kernmachten samen 72,6 miljard dollar uit aan nucleaire wapens. 1,4 miljard dollar meer dan het jaar ervoor. Ook in eigen land wordt de oorlogstrom enthousiast geluid. Eind januari 2022 besliste de regering om de militaire uitgaven met 14 miljard euro op te trekken tegen 2030. En dat terwijl ze vorig jaar nog 34 peperdure F-35 gevechtsvliegtuigen kocht.
Zo volgt ons land slaafs de oproepen van het NAVO-bondgenootschap. Met de Verenigde Staten aan het stuur stelt het alles in het werk om de economische en geopolitieke belangen van het westen in de wereld veilig te stellen. Dat het klimaat en de armste groepen van de bevolking in de wereld daar onder lijden, is voor de NAVO niet van tel. Alles wordt in gereedheid gebracht voor een gevaarlijke confrontatiepolitiek met Rusland en China. Een Nieuwe Koude Oorlog dreigt waar niemand baat bij heeft en die de klimaatcrisis alleen maar verder zal aanwakkeren.
Legers en militaire activiteiten verbruiken namelijk gigantische hoeveelheden fossiele brandstoffen. Hun CO²-uitstoot is buitensporig groot. In 2017 stootte het leger van de VS alleen al evenveel CO² uit als landen zoals Zweden, Noorwegen of Finland. De CO²-uitstoot van één vlieguur van een F-35 gevechtsvliegtuig is dan weer gelijk aan de uitstoot van acht auto’s over een heel jaar. Ze verbruiken maar liefst 60% meer brandstof dan de huidige F-16 vliegtuigen. En toch moet de militaire uitstoot van broeikasgassen niet bij de totale CO²-uitstoot van landen worden geteld in de jaarlijkse klimaatrapporten. Daar zorgden de VS op een slinkse manier voor tijdens de onderhandelingen van het Kyoto klimaatakkoord in 1997.
Een nucleaire confrontatie tussen kernwapenmachten zou nog rampzaliger zijn voor het klimaat. Er zijn momenteel nog altijd meer dan 13.000 kernwapens in de wereld. Ook op de Belgische vliegbasis van Kleine-Brogel liggen een 20-tal Noord-Amerikaanse kernbommen. Die zullen binnenkort worden vervangen door modernere en gevaarlijkere modellen. Elke stap in de nucleaire keten, van de ontginning van uranium tot het ‘bergen’ van nucleair afval, brengt ernstige schade toe aan het milieu. Een echte atoomoorlog zou dramatische en blijvende mondiale gevolgen hebben voor het klimaat en de voedselvoorziening. Naast duizenden onmiddellijke slachtoffers, zou een kernoorlog voor een nucleaire winter zorgen. Een teveel aan stof, rook en as in de atmosfeer zou het aardoppervlak met 2 tot 5 graden doen afkoelen met massale misoogsten en wereldwijde hongersnoden tot gevolg.
Militaire basissen zorgen dan weer voor de plaatselijke vervuiling van land en drinkwater en militaire invasies zijn sowieso een catastrofe voor het milieu. Denk maar aan de luchtbombardementen met Napalm van de VS in Vietnam tijdens de jaren ‘60 en ‘70 of de humanitaire crisis in Jemen de dag van vandaag. Oorlog is gewoonweg desastreus voor het klimaat, de wereldbevolking en het milieu.
Nochtans moet er nu dringend actie worden ondernomen. De overstromingen van juli in België, de extreme temperaturen tijdens de zomermaanden in Canada en de Verenigde Staten en de algemene toename van bosbranden wereldwijd tonen aan dat de opwarming van de aarde geen probleem van de toekomst is. De klimaatcrisis richt nu al ravages aan. Armere landen en kwetsbare bevolkingsgroepen zijn de eerste slachtoffers.
Hoewel het Globale Noorden verantwoordelijk is voor 92% van de wereldwijde CO²-uitstoot, valt 98% van alle klimaatdoden in landen uit het Globale Zuiden. Die landen dragen ook voor meer dan 90% de negatieve gevolgen van de klimaatcrisis. De bevolking uit het Globale Zuiden wordt simpelweg opgeofferd om een economisch model in stand te houden dat is gebouwd rond een onverzadigbare honger naar winst, de uitputting van onze natuurlijke hulpbronnen en de belangen van Big Pharma, Big Oil en Big Tech. Hetzelfde model liet de tien rijkste mannen op de planeet toe om hun vermogen te verdubbelen tijdens de pandemie, terwijl 99% van de wereldbevolking er op achteruit ging en miljoenen mensen in de armoede werden geduwd.
Het huidige klimaatbeleid van westerse landen doet niets om die problemen aan te pakken. Enerzijds wijzen regeringen het consumptiegedrag van individuele burgers met het vingertje. En dat terwijl zij net moeten opdraaien voor de kosten van het huidige klimaatbeleid en de nieuwe oorlogspolitiek. Anderzijds beperken ze het klimaatbeleid tot een klein aantal in het oog springende maatregelen, zoals de volledige elektrificatie van het wagenpark. Een aantrekkelijke beslissing voor de auto-industrie maar een valse klimaatoplossing, een echte milieuramp en de voorbode van een nieuwe strijd voor eindige hulpbronnen in het Globale Zuiden. Die zal de militarisering van onze samenleving alleen maar verder aanwakkeren, met alle gevolgen voor het klimaat vandien.
Het is absoluut cruciaal om de temperatuurstijging op onze planeet te beperken tot 1,5°C. Daarvoor moet de CO²-uitstoot voor 2030 gevoelig dalen. En daar zullen we niet in slagen met meer militaire investeringen en een Nieuwe Koude Oorlog. De oorlogszuchtige visie van Washington en de NAVO is onverenigbaar met de wereldwijde samenwerking die we dringend nodig hebben om een klimaatcatastrofe af te wenden. De grote uitdagingen van de klimaatcrisis vereisen constructieve internationale samenwerking en een actief vredesbeleid. Het moet dus anders. De strijd voor vrede en tegen het Noord-Amerikaanse imperialisme, de belangrijkste factor voor de toenemende onveiligheid in de wereld, moeten centraal staan in de strijd voor het klimaat.
Daarom roepen we de vredes- en klimaatbeweging op om de armen in elkaar te slaan.
Jasper Thys