Maandag 25 mei werd George Floyd, zwarte man en vader van twee dochters, vermoord door een witte politieagent met de hulp van drie andere agenten. Zijn lange lijdensweg werd gefilmd door voorbijgangers en de beelden maakten wereldwijd verontwaardiging en woede los.
De moord op George Floyd in de VS is niet geïsoleerd. Hij is het zoveelste slachtoffer van racisme en politiegeweld. Zijn moord heeft dan ook een hele protestbeweging op gang gezet tot bij ons.Brussel 7 juni 2020 blijft in de geschiedenisboeken staan van de beweging voor dekolonisatie en tegen racisme in België. Meer dan 15.000 mensen waarvan vooral jongeren, kwamen op straat.
Wat ook treffend is is hoe snel de link werd gemaakt met ons racistisch koloniaal en gewelddadig verleden in Congo. Op 1 juni lanceerde een jonge Brusselaar van 14 jaar een petitie om “alle standbeelden weg te halen die hommage brengen aan Leopold II, beginnende met dat op het Troonplein in Brussel”. In een sneltempo haalde hij meer dan 70.000 handtekeningen op. De ondertekenaars vragen dat de stad Brussel de standbeelden weghaalt tegen 30 juni, 60 jaar onafhankelijkheid van de Democratische Republiek Congo.
Het is geen thema van het verleden dat we af en toe eens moeten herdenken. Het debat van dekolonisering in België heeft een band met het racisme dat ingeworteld is geraakt in onze samenleving.
Racisme en kolonialisme : twee kanten van dezelfde medaille
Duizenden mensen zijn samengekomen in Brussel, Antwerpen, Gent en Luik achter de slogan “Black Lives Matter”. Ze eisen ook dat onze publieke ruimtes, met haar straten en pleinen, eindelijk het verhaal vertellen van de samenleving die wij willen. Een samenleving waarin we gelijk zijn en solidair, een samenleving waar we hulde brengen aan vrijheidsstrijders zoals Patrice Lumumba. En niet een kapitalistische, racistische samenleving die heimwee heeft naar het koloniaal verleden en hulde brengt aan misdadigers zoals Léopold II die de moord van 5 a 10 miljoen Congolezen op zijn geweten heeft tussen 1875 en 1908. Het was duidelijk wat de drijfveer was achter dit alles: winst, plundering, en nog meer winst. Tussen 1896 en 1907 bracht de kolonie het kroondomein omgerekend 450 miljoen euro op. Winsten die niet terug vloeiden naar de Congolese bevolking, maar naar Belgische prestigeprojecten. Maar liefst 11 van de 23 rijkste families in ons land maakten hun fortuin op z’n minst gedeeltelijk in de kolonie.
De jongere generatie wil niet geconfronteerd blijven worden met de hulde aan dienaars van de criminele kolonisatie. Een van de bekendsten is Leopold II die omnipresent is in onze steden, op onze universiteiten en in publieke instellingen.
We kunnen het systematisch racisme in België niet begrijpen of aanpakken als we onze beeldvorming en onze cultuur niet dekoloniseren, die we geërfd hebben van het Belgisch racistisch koloniaal regime. Gedurende 80 jaar werd koloniale propaganda en racisme gepromoot. Om dat proces aan te gaan is het verplicht om onze openbare ruimtes aan te pakken.
Als we het racisme echt willen aanpakken in België, moet zich dat ook vertalen in onze openbare ruimtes en onze geschiedenisboeken. Onze geschiedenisboeken en musea moeten de waarheid vertellen van de koloniale misdaden en er mag geen ruimte zijn voor stilzwijgen en koloniale propaganda. Onze publieke ruimtes moeten een cultuur uitstralen van gelijkwaardigheid, antiracisme en met respect voor diversiteit van herinnering en de verschillende bevolkingsgroepen die onze samenleving hebben opgebouwd.
De standbeelden van Leopold II staan nu in het centrum van het debat. Ze maakten deel uit van een propagandamachine om de uitbuiting en plundering van Congo goed te praten als onderdeel van een ‘beschavingsmissie’. Deze koloniale propaganda blijft haar effect behouden en racisme in stand houden zolang deze standbeelden deel uitmaken van onze publieke ruimtes. Het gaat immers niet enkel om een verwijzing naar het verleden, maar een goedkeuring van een model dat dit project heeft mogelijk gemaakt.
Als dekoloniale anti-racistische en anti-imperialistische beweging steunen wij die strijd en willen wij er actief aan deelnemen. We roepen op om:
- De standbeelden van Leopold II en andere dienaars van het Belgisch koloniaal regime weg te halen in het hele land,
- De positieve dynamiek in de regio’s te versterken die nu bezig zijn. We vragen aan de gemeente Brussel om het standbeeld van Leopold II aan het Troonplein weg te halen. Net zoals het standbeeld van generaal Emile Storms in Elsene werd weggehaald. Emile Storms was huurling en oorlogsmisdadiger in dienst van Leopold II tijdens de koloniale veroveringen van Congo. Net zoals de 3 standbeelden van Leopold II die werden weggehaald in de gemeente van Ekeren in Antwerpen, op de Universiteit van Bergen en Leuven,
- Deze standbeelden onder te brengen in educatieve ruimten zoals musea opdat alle Belgen kunnen bijleren over ons koloniaal verleden. En ervoor te zorgen dat ook het standpunt van de slachtoffers van dit misdadig regime belicht wordt aan de hand van getuigenissen van Congolezen of Belgen van Congolese origine,
- Een oproep te doen aan artiesten om voorstellen te doen om deze koloniale standbeelden te vervangen door werken die de maatschappij vertolken die wij willen: een multiculturele, rechtvaardige en solidaire maatschappij zonder racisme en kolonialisme.
Deze mobilisatie #BlackLivesMatter zal tellen in de strijd tegen racisme en kolonisering in ons land. Laat ons hopen dat ze het begin mag zijn van een grote en krachtige dekoloniseringsbeweging tegen racisme in ons land.
Foto: Flickr, Antonio Ponte (CC)